Κοινωφελή ιδρύματα ώρα μηδέν

H Kοινωφελης και γενικα η μη κερδοσκοπικη δραση ειναι απο τις πλεον λοιδορούμενες ανθρωπινες Δραστηριοτητες στην Πατριδα μας. Στον καπιταλιστικο Κοσμο (πχ ΗΠΑ) τα Κοινωφελη Ιδρυματα και γενικα το Μη Κερδοσκοπικα Νομικα Προσωπα (τα οποια αποδεδειγμενα παραγουν Κοινωφελες Εργο) θεωρουνται ως απαραιτητα στοιχεια της Κοινωνικοοικονομικης Δυναμικης. Ο Καπιταλισμος θεωρει απαραιτητο "εκει που αποχωρει το Κρατος την κοινωφελη Δημιουργια και αποστολη να αναλαμβανουν Μη Κερσοσκοπικα Νομικα Προσωπα" - αυστηρα ελεγχομενα απο το IRS- καθοτι οι Κοινωνικες αυτες λειτουργιες δεν εχουν ενδιαφερον απο τους μηχανισμους της αγορας. Απο την αλλη πλευρα μεσα απο τα Ιδρυματα, αξιοποιειται η ελευθερη εκφραση του Ανθρωπου για δικαιωση του μεσα απο την προσφορα. ο "Δοτικος" ανθρωπος, προσφερει/προσφερεται ΔΩΡΕΑΝ. Ειναι η σημαντικη εννοια του Εθελοντισμου. Η χαρα απο το να προσφερεις. Φοιτητριες και Φοιτητες μου ελεγαν συχνα για την χαρα , την συγκινηση και την πληροτητα που αισθανονται οταν οδηγουν ασθενοφορο ως εθελοντες, και την δικαιωση που νοιωθουν οταν σωζουν ζωες ως διασωστες.. Η Μη Κερδοσκοπικη δραση ειναι πεδιο δημιουργιας χαρας και δικαιωσης για τον Ανθρωπο που εχει βρει νοημα στη ζωη περα (η εστω, και περα) απο το Χρημα.

Και ακομα τα Ιδρυματα και τα μη Κερδοσκοπικα Νομικα Προσωπα αποτελουν την δυνατοτητα του Καπιταλιστικου Κοσμου να "επιστρεφει" στην Κοινωνια ενα μερος των κερδων του.

Στην Πατριδα μας, Η Κοινωφελης Δραση ειναι απο τις πλεον "Μη Κατανοητες" ή "Λοιδωρουμενες". Τοσο που μεχρι καποιοι να θεωρουν αυταποδεικτο  το δολο οσων ασχολουνται με την Κοινωφελεια, οπως επισης και καποιοι να θεωρουν οτι εχουν αυταποδεικτο δικαιωμα να ασχολουνται με την Κοινωφελεια για προσωπικο οικονομικο η αλλο όφελος.

Μεσα σε αυτη την συνολικη  "εκπτωση" και "χαος" σε ολες τις πραγματικοτητες της Ελληνικης Κοινωνιας βρηκα πολυ επικαιρο το Αρθρο του κ Λεανδρου Ρακιτζη το οποιο και παρατιθεται.

Καθηγητης Ανδρεας Αθηναιος

 

Τετάρτη, 05-Απρ-2017 00:05

Aναδημοσιευση απο το Capital.gr

Κοινωφελή ιδρύματα ώρα μηδέν

Του Λέανδρου Ρακιντζή

Σημαντικός εθνικός πλούτος και παράγων Εθνικής Πολιτιστικής και Οικονομικής Αναπτύξεως υπήρξαν τα κοινωφελή ιδρύματα και κληροδοτήματα, τα οποία προσέφεραν μέχρι το πρόσφατο παρελθόν τεράστιες υπηρεσίες στο έθνος και την κοινωνία, ιδίως στον τομέα της παιδείας και της κοινωνικής προνοίας. 

Δυστυχώς λόγω εγγενών δυσχερειών που οφείλονται στη μείωση ενδιαφέροντος για προσφορά, της ατελούς νομοθεσίας και της αναμίξεως του πελατειακού πολιτικού κράτους, τόσο στη διοίκηση των ιδρυμάτων όσο και στην πρόσληψη του προσωπικού, το όλο σύστημα ευεργεσίας άρχισε να φθίνει. 

Ως αποτέλεσμα όταν επήλθε η οικονομική και κοινωνική κρίση να καταρρεύσει και να απομείνουν μόνο θνησιγενείς οργανισμοί φέροντες ένδοξα ονόματα, που κάποιοι από αυτούς προσπαθούν να επιζήσουν χάριν μεμονωμένων προσπαθειών ευγενών και φιλότιμων ατόμων, τα δε υπόλοιπα βρίσκονται στο στάδιο της αποδομής μέχρι εξαντλήσεως της περιουσίας τους. 

Η διαχείριση των κοινωφελών ιδρυμάτων και κληροδοτημάτων διέπεται πλέον από το ν. 4182/2013, η λειτουργία τους από τον οργανισμό τους και το ν. 281/1914 περί σωματείων, ενώ η εποπτεία έχει περιέλθει στην αρμοδιότητα των ΟΤΑ της έδρας τους. 

Κακοδιαχείριση

Η διοίκηση των διαφόρων σωματείων φιλανθρωπικού χαρακτήρα έχει σε περισσότερες περιπτώσεις περιέλθει σε χέρια επιτηδείων, οι οποίοι ασκούν απλή διαχείριση, ενίοτε επ΄ ωφελεία τους και των οικογενειών τους. Μία λεπτομερής έρευνα θα αποδείξει ότι το πλείστον του προσωπικού των ιδρυμάτων ή και των μελών των σωματείων, συνδέονται με δεσμούς συγγενείας με τις διοικήσεις τους. 

Τα τελευταία χρόνια στα φιλανθρωπικά ιδρύματα, που διαθέτουν αξιόλογη περιουσία, η οποία όμως λόγω της οικονομικής κρίσεως έχει απομειωθεί και έχουν λιγοστέψει τα εισοδήματα από μισθώματα ή τόκους. 

Τα δε ομόλογα έχουν υποστεί το γνωστό "κούρεμα”, παρατηρούνται συχνότατα φαινόμενα αλλαγών διοικήσεων, διορισμού προσωρινών διοικήσεων, αλληλοκατηγορίες για υπεξαιρέσεις και απιστία, δυσμενή δημοσιεύματα, που αποτρέπουν τους πολίτες στις δωρεές και χορηγίες. 

Εν γένει, έχει δημιουργηθεί γι΄ αυτά μια τόσο ζοφερή εσωτερική κατάσταση, που δεν επιτρέπει στα φιλανθρωπικά ιδρύματα να επιτελέσουν πλήρως τον σκοπό τους. 

11.000 τα φιλανθρωπικά ιδρύματα

Κατόπιν προσπαθειών μου ως ΓΕΔΔ απογράφησαν τα ιδρύματα αυτά, που ανέρχονται σε 11.000 περίπου, εκ των οποίων 4.500 ηπειρωτικά, με το ενδεχόμενο να μας έχουν διαφύγει κάποια. 

Ήδη με το ν. 4455/2017 προβλέπεται η δημιουργία εθνικού μητρώου ιδιωτικών φορέων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που όταν λειτουργήσει, θα γίνει πιο αποτελεσματική η παρακολούθηση των φορέων αυτών εκ μέρους του κράτους. 

Με τον 4182/2013 που αντικατέστησε τον απαρχαιωμένο α.ν. 2039/1940 υποχρεώθηκαν πλέον οι διοικήσεις των παραπάνω ιδρυμάτων να υποβάλλουν κάθε έτος ισολογισμούς και λογοδοσίες, καθ όσον μερικά από αυτά δεν είχαν υποβάλλει επί σειρά ετών, να εκτελούν τους όρους των αντιστοίχων διαθηκών και κληροδοτημάτων και να μεριμνούν για την καταβολή των κληροδοσιών, που αποτελεί μάλλον ευχή ανεκπλήρωτη. 

Και αυτό επειδή τα εισοδήματα αυτού δεν επαρκούν ούτε για την ικανοποίηση των στοιχειωδών δαπανών (έξοδα μισθοδοσίας, διοικήσεως, ΔΕΗ, θέρμανσης κλπ ), πόσο μάλλον για την εξυπηρέτηση άλλων αναγκών και των δανείων, τα οποία αφρόνως είχαν συνάψει οι διοικήσεις τους για την αντιμετώπιση τρεχουσών αναγκών και όχι για την αξιοποίηση της περιουσίας τους. 

Αποτέλεσμα της οικονομικής δυσπραγίας και της κακοδιοικήσεως; Τα κοινωφελή ιδρύματα να οφείλουν τεράστια ποσά για ΕΝΦΙΑ, ΦΜΥ, ΦΠΑ, ΙΚΑ, μισθοδοσίες, φόρους, σε τράπεζες και προμηθευτές. 

Διαβάζω στα ΜΜΕ ότι είναι έτοιμος ο νόμος για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό για τις εμπορικές επιχειρήσεις που ρυθμίζει τα χρέη τους σε έως 120 μηνιαίες δόσεις. 

Μήπως είναι η κατάλληλη στιγμή με τροπολογία να υπαχθούν τα κοινωφελή ιδρύματα, που δεν είναι εμπορικές επιχειρήσεις, στον εξωδικαστικό συμβιβασμό για τα χρέη τους, προσαρμοσμένο κατάλληλα, οπότε με τη ρύθμιση αυτή θα μπορέσουν τα κοινωφελή ιδρύματα να λάβουν φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα για τις διαδικασίες που χρειάζονται για την αξιοποίηση της περιουσίας τους;

Δεν αξιοποιείται η περιουσία των κοινωφελών ιδρυμάτων

Η περιουσία των κοινωφελών ιδρυμάτων είναι τεράστια σε όγκο ακίνητων, αλλά για νομικούς και πραγματικούς λόγους δεν είναι εύκολο να αξιοποιηθεί πλήρως. 

Σαφώς υπάρχουν πολλά αξιόλογα κεντρικά ακίνητα που είναι μισθωμένα ή μπορούν να μισθωθούν σε ικανοποιητικά μισθώματα, αλλά λόγω της οικονομικής κρίσεως οι μισθωτές προσπαθούν να αποφύγουν ή καθυστερούν στην καταβολή των μισθωμάτων. 

Πολλά από τα ακίνητα κυρίως των κληροδοτημάτων είναι αναπαλλοτρίωτα και δεν μπορούν να πωληθούν. Οι διοικήσεις των ιδρυμάτων κατά την πώληση των ακινήτων προσπαθούν να τα πωλήσουν με διαγωνισμό ή απ ευθείας στις αντικειμενικές και όχι στις κατώτερες εμπορικές γατί κινδυνεύουν να κατηγορηθούν από την εσωτερική αντιπολίτευση για απιστία.

Οι δυσλειτουργίες αυτές μπορεί να επιλυθούν μόνο με τη θέσπιση ενός νέου σύγχρονου νόμου στα πλαίσια του άρθρου 109 του Συντάγματος, που θα προβλέπει:

1.    Την ανάθεση της διοικήσεως των κοινωφελών ιδρυμάτων σε πρόσωπα με κίνητρα αφιλοκερδή και με διάθεση κοινωνικής προσφοράς που θα επιλέγονται από την ελεύθερη εισδοχή νέων αξιόλογων μελών στα σωματεία, γιατί οι διοικήσεις τους διατηρούσαν την εξουσία με την μη ελεύθερη εγγραφή νέων μελών και όχι με κριτήρια πολιτικά ή κομματικά.

2.    Την προστασία του προέδρου και των μελών του ΔΣ του σωματείου από ποινικές διώξεις για την καταβολή των φορολογικών και ασφαλιστικών χρεών, όταν η μη καταβολή οφείλεται σε λόγους ανωτέρας βίας λόγω μη υπάρξεως επαρκών εσόδων αποδεδειγμένα. Φυσικά η προστασία αυτή δεν ισχύει, όταν η διοίκηση προβαίνει σε σπάταλη διαχείριση αντί να καταβάλλει τα χρέη της. Επίσης ο πρόεδρος του ΔΣ απειλείται και με αστικές κυρώσεις δηλαδή με κατάσχεση της ατομικής περιούσιας του για τα χρέη προς το Δημόσιο και το ΙΚΑ των κοινωφελών ιδρυμάτων. Η απειλή αυτή των κυρώσεων αποτρέπει πρόσωπα κύρους και με καλή οικονομική κατάσταση να ασχοληθούν με τη διοίκηση κοινωφελών ιδρυμάτων. Προσφάτως επίτιμος αντιπρόεδρος του Α.Π. δικάστηκε για μη καταβολή ΦΠΑ, αλλά ευτυχώς απηλλάγη. Είναι γεγονός, ότι σε πολλά ιδρύματα οι τραπεζικοί τους λογαριασμοί έχουν κατασχεθεί από το Δημόσιο, ακόμη και τα ελάχιστα έσοδα που διακινούνται μέσω τραπεζών κατάσχονται αυτομάτως από το Δημόσιο. Θα έπρεπε λοιπόν να ορισθεί το ποσόν που απαιτείται για τις αναγκαίες δαπάνες ενός ιδρύματος ως ακατάσχετο. Η προστασία που παρέχεται από το άρθρο 786 παρ. 4 Κ.Πολ. Δ. για τις προσωρινές διοικήσεις πρέπει να επεκταθεί και στις διοικήσεις των ιδρυμάτων. 

3.    Να παρέχεται κοινωνική αναγνώριση για τους ασχολούμενους επιτυχώς για ορισμένα χρονικά διαστήματα με τη φιλανθρωπία από την εκκλησία ή το κράτος ή τους ΟΤΑ. 4) Να επιτραπεί η διαχείριση της περιουσίας των κοινωφελών ιδρυμάτων με ιδιωτικά κριτήρια και μεθοδολογία για την καλύτερη αξιοποίηση της. 

Πιστεύω ότι εάν τα κοινωφελή ιδρύματα αφεθούν να αποκτήσουν ικανές και αποτελεσματικές διοικήσεις και αξιοποιηθούν επωφελώς οι περιουσίες αυτών, οι πόροι τους μπορούν αν καλύψουν πολλούς τομείς κυρίως της υγείας, κοινωνικής πρόνοιας και εκπαίδευσης ελαφρύνοντας αντίστοιχα τον κρατικό προϋπολογισμό. 

* Ο κ. Λέανδρος Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης Ε.Τ., πρώην Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης